Longitudinair

Longitudinair is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands dat aangeeft dat iets langs de lengteas loopt of zich langs die as uitstrekt. Het is het tegenovergestelde van transversaal (ook 'transversal'), wat wijst op een oriëntatie loodrecht op de lengte.

In de natuurkunde en techniek verwijst longitudinair naar verschijnselen waarbij verplaatsing, voortplanting of kracht langs de lange as van een object ligt. Voorbeelden zijn longitudinale golven, waarbij de deeltjesbeweging parallel loopt aan de voortplantingsrichting; in lucht worden geluidsgolven vaak als longitudinaal voorgesteld. Bij constructies treden longitudinale spanningen op langs de lengte van het object, bijvoorbeeld bij compressie of trillingen in staaldelen en balken.

In de anatomie en de medische wetenschappen verwijst een longitudinale snede of vlak naar een snede langs de lange as van een structuur, bijvoorbeeld een orgaan of het lichaam. In de epidemiologie en de sociale wetenschappen worden longitudinale studies gebruikt om veranderingen in de loop van de tijd bij dezelfde personen te volgen.

Longitudinale gegevens onderscheiden zich van dwarsdoorsnedegevens doordat ze tijdsaspecten en -trends mogelijk maken; ze kunnen helpen oorzakelijke relaties te verduidelijken en langetermijnpatronen te ontsluiten.

De term is afgeleid van het Latijnse longus (lang) en wordt in het Nederlands zowel als longitudinair als longitudinaal gebruikt om een lengtegewijze of lengtegerelateerde oriëntatie aan te geven.