Lancering

Lancering is het proces waarbij een voertuig of systeem in beweging wordt gebracht met als doel een gewenste positie, traject of toestand te bereiken. De term wordt in diverse domeinen gebruikt, van ruimtevaart tot defensie en commerciële markten. In de ruimtevaart verwijst een lancering naar het opstijgen van een raket of ruimtevaartuig vanaf een lanceerbasis om een payload in de ruimte te brengen.

Bij ruimtevaart bestaan de belangrijkste onderdelen uit het ruimtevaartuig (payload), het lanceervoertuig (raket) en de lanceerbasis. De fasen omvatten voorbereiding en integratie van payload en raket, transport naar de lanceerbasis, tests en brandstoftoevoer, de countdown en ontsteking, en vervolgens het opstijgen. Na de opstijging volgt de vlucht door de atmosfeer en wordt de payload in de gewenste baan geïnjecteerd. Bij orbital missies wordt daarna een langdurige baan bereikt; bij suborbitale missies eindigt de vlucht eerder. Lanceerders kunnen in dienst zijn bij overheden, commerciële bedrijven of publiek-private samenwerkingen. Een lanceerproject vereist nauwkeurige planning, weersomstandigheden en veiligheidsprocedures, en samenwerking met lucht- en maritieme autoriteiten.

Er bestaan verschillende typen lanceringen: orbital launches, waarbij de payload in een baan om de aarde wordt gebracht, en suborbitale launches, die tijdelijk de ruimte betreden maar niet in een langdurige aardbaan komen. Lanceerprojecten worden uitgevoerd door overheden, ruimtevaartorganisaties en particuliere bedrijven, vaak onder publieke-privépartnerschappen. Planningen houden rekening met lanceervenster en weersomstandigheden, evenals regelgeving en veiligheidseisen.

Historisch markeren vroege ruimtevaartlanceringen belangrijke mijlpalen: de eerste kunstmatige satelliet Sputnik 1 in 1957 en de eerste mens in de ruimte, Yuri Gagarin, in 1961. Sindsdien hebben lanceerprogramma's de betrouwbaarheid, kosten en doorlooptijden van missies verbeterd en een centrale rol gespeeld in communicatienetwerken, aardobservatie en ruimteverkenning.