Laatnegentiende

Laatnegentiende eeuw, often abbreviated as laatnegentiende, is de Nederlandse aanduiding voor de latere helft van de negentiende eeuw. Historiografisch wordt doorgaans gedacht aan perioden vanaf de jaren zeventig of tachtig tot circa 1900 tot 1905. De term verwijst naar een tijd van snelle modernisering, gekenmerkt door de komst van de Tweede Industriële Revolutie en een merkbare verandering in cultuur, politiek en maatschappelijke verhoudingen. Het is verwant aan het Franse fin de siècle.

In deze periode vonden ingrijpende veranderingen plaats in vele landen van Europa en daarbuiten. Industrialisatie en urbanisatie gingen gepaard met de uitbouw van netwerken zoals spoorwegen en elektriciteit, wat economische en sociale transities stimuleerde. Politiek speelde een grotere rol van liberalisme, conservatisme en opkomende arbeidersbewegingen, terwijl onderwijs, sociale hervormingen en de rol van de staat centraal stonden in publieke debatten. Internationaal groeide imperialisme en globalisering in beeld.

Cultureel en intellectueel was de laatnegentiende eeuw een periode van mix tussen realisme, naturalisme en een aangewakkerde modernistische, vaak experimentele, houding in kunst en literatuur. In de Nederlandse taal- en cultuurwereld ontstonden bewegingen zoals de Tachtigers, met veranderende poëtische en literaire idealen, terwijl wetenschap en positivisme de publieke discussie beïnvloedden. Invloeden uit impressionisme en andere Europese stromingen doordrongen architectuur, beeldende kunst en muziek.

De periode legde de basis voor de twintigste eeuw door economische, politieke en culturele transities te introduceren. Ze vormde langetermijntrends naar massale politiek, sociaal beleid en moderne cultuur in diverse regio’s van Europa en daarbuiten.