Kostencalculatie

Kostencalculatie is het proces waarmee organisaties de kosten die gepaard gaan met het produceren van goederen of het leveren van diensten in kaart brengen. Het doel is inzicht krijgen in de kostenstructuur, de winstgevendheid te beoordelen en richting te geven aan prijsstellingen, budgettering en besluitvorming.

Bij kostencalculatie worden kosten doorgaans onderverdeeld in directe kosten (zoals materialen en directe arbeid) en indirecte kosten (overhead, zoals huur, administratie en onderhoud). Indirecte kosten worden toegewezen aan producten of diensten via kostendragers en toewijzingsgrondslagen die de verhouding weergeven waarin kosten worden veroorzaakt, bijvoorbeeld volgens machine-uren, arbeidstijd of vloeroppervlak. Verschillende benaderingen bespreken hoe kosten worden toegerekend, zoals volledige kostprijsberekening (alle kosten worden aan producten toegerekend) en marginale of variabele kostprijsberekening (alleen variabele kosten worden toegerekend).

Belangrijke methoden binnen kostencalculatie zijn onder meer standaardkostprijzen (normen of normenraming), normen of standaardkostprijs en activiteitsgebaseerde kostentoewijzing (ABC), die kosten koppelt aan activiteiten en kostenopdrachten.

De gebruikelijke stappen zijn: het inventariseren van directe en indirecte kosten, bepalen van kostenplaatsen, kiezen van een passende toewijzingsgrondslag, berekenen van overheadtarieven en het toewijzen van kosten aan producten of diensten, gevolgd door het berekenen van de kostprijs en een analyse van winstgevendheid. Op basis hiervan worden beslissingen genomen over prijzen, productportfolio, procesverbeteringen en investeringen.

Kostencalculatie is van toepassing in productie- en dienstverlenende sectoren en kan bijdragen aan betere begrotingen, inventorywaardering en performancemonitoring. Let op: verschillende methoden hebben hun eigen voor- en nadelen en kunnen leiden tot verschillende uitkomsten in kostprijzen en prijzen.