kostprijsberekening

Kostprijsberekening is het proces waarmee de kostprijs van een product of dienst wordt bepaald door alle kosten die ermee gemoeid zijn toe te wijzen aan de kostendrager. Het doel is inzicht te geven in winstgevendheid, prijszetting en voorraadwaardering en om kostenbeheersing te ondersteunen.

Kosten worden doorgaans onderverdeeld in directe en indirecte kosten. Directe kosten zijn rechtstreeks toe te wijzen aan een product of dienst, zoals grondstoffen en directe arbeid. Indirecte kosten, of overhead, kunnen niet rechtstreeks aan een specifieke eenheid worden toegeschreven en vereisen kostenallocatie. Daarnaast worden kosten vaak onderverdeeld in variabelen en vaste kosten: variabele kosten variëren met het productievolume, terwijl vaste kosten onveranderd blijven op korte termijn.

Toewijzing van kosten gebeurt via diverse methoden. In de traditionele kostprijsberekening worden indirecte kosten vaak verdeeld over kostendragers op basis van een algemene toewijzingsregel. Meer geavanceerde methoden, zoals activity-based costing (ABC), benadrukken het toewijzen van kosten op basis van de activiteiten die kosten genereren, wat vaak leidt tot nauwkeurigere kostenper kostendrager.

Kostprijsberekeningen worden toegepast voor prijsbepaling, winstberekening, besluitvorming over productportfolio en voorraadwaardering. Enkele veelgebruikte benaderingen zijn full costing (alle kosten worden toegewezen aan producten), marginal costing (alleen variabele kosten voor besluitvorming), en standaardkostprijzen voor planning.

Een eenvoudig voorbeeld: directe materialen 5 euro, directe arbeid 3 euro en overhead 2 euro per eenheid levert een kostprijs van 10 euro per eenheid op. Een nadeel is dat de toewijzing van overhead onnauwkeurig kan zijn zonder passende methoden zoals ABC.