Gezichtsexpressie

Gezichtsexpressie verwijst naar de signalen die via de beweging van gelaatsspieren emoties en mentale toestanden uitdrukken. Bij mensen wordt de beweging van de gezichtsspieren primair geregeld door de nervus facialis (VII). Belangrijke spiergroepen zijn onder meer de orbicularis oculi (rondom de ogen), de zygomaticus major (hoekjes van de mond), de corrugator supercilii en de frontalis, die samen de gezichtsuitdrukking kunnen vormen zoals glimlachen, fronsen of verbazing.

Er bestaan onderzoekslijnen die spreken van universele basisemoties die via kenmerkende gezichtsuitdrukkingen worden gecommuniceerd, zoals vreugde, verbazing, woede, verdriet, angst en walging. Deze universaliteit wordt door onderzoekers zoals Ekman ondersteund, maar de exacte uitingen worden sterk beïnvloed door cultuur, context en display rules — de sociale regels die bepalen wanneer en hoe emoties getoond mogen worden. Daarnaast kunnen micro-expressies, korte onbewuste uitingen van emoties, soms buiten ons bewustzijn om verschijnen.

Gezichtsexpressie speelt een centrale rol in menselijke communicatie: zij leveren directe feedback aan gesprekspartners, verduidelijken of veranderen affectieve toestanden en helpen bij het inschatten van intenties. Ze zijn bovendien van belang bij het herkennen van emoties bij anderen en kunnen bij sommige aandoeningen of neurologische spanning afwijkend zijn in de waarneming of expressie.

In onderzoek en toepassingen wordt gezichtsuitdrukking bestudeerd in de psychologie, antropologie en affectieve informatica, bijvoorbeeld voor emotieherkenning in systemen en bij klinische diagnostiek naar neurologische of musculaire aandoeningen.