Fistelvorming

Fistelvorming is het ontstaan van een abnormale, persistente verbinding tussen twee epitheelbeklede oppervlakken, meestal tussen delen van het darmkanaal en de huid of tussen organen. Een fistel bestaat uit een kanaal met ontstekings- en littekenweefsel dat drainage kan afgeven en vaak chronisch blijft bestaan. Veelvoorkomende locaties zijn perianale fistels, recto-urethrale en rectovaginale fistels, en enterocutane fistels.

Oorzaken zijn onder meer inflammatoire darmziekten (vooral Crohn’s ziekte), chronische abcessen of infecties, traumatisch letsel, chirurgicale complicaties, radiotherapie en tumoren.

Pathofysiologie: langdurige ontsteking beschadigt weefsel en vormt een tract dat twee epitheelbeklede oppervlakken verbindt. Het fistelkanaal blijft bestaan door voortdurende drainage en aanwezigheid van micro-organismen.

Klinische kenmerken: drainage via een opening op de huid of een andere natuurlijke opening, soms gepaard gaand met pijn, ontsteking en herhaalde infecties. Klachten variëren sterk per locatie.

Diagnostiek: anamnese en lichamelijk onderzoek; beeldvorming zoals MRI van het bekken (belangrijkste waarde bij perianale fistels), CT-fistulografie of fistulografie; endoscopie indien nodig.

Behandeling: afhankelijk van type en oorzaak. Doel is drainage en genezing van de onderliggende aandoening. Medische therapie kan antibiotica en behandeling van de oorzaak omvatten (bij Crohn’s vaak immunomodulerende therapie of biologics). Chirurgie is vaak noodzakelijk en omvat opties zoals seton-drainage, fistulotomie, advancement flap, LIFT en het gebruik van fibrinegel of plugs. Doel is genezen met behoud van functie.

Prognose en complicaties: recidief komt vaak voor, vooral bij Crohn’s; mogelijk verlies van sfincterfunctie en incontinentie bij verkeerde chirurgie; sepsis bij onbehandelde fistels.