ELNsystemen

ELNsystemen, oftewel elektronische labnotitieboeken, zijn softwareplatforms voor het vastleggen, beheren en delen van proefdata in laboratoria. Ze vervangen traditionele papieren notitieboeken door digitale records die proefopzetten, protocollen, meetresultaten, grafieken en bijlagen omvatten. ELNsystemen dienen als centrale bron van informatie en ondersteunen zowel individuele onderzoekers als teams.

Belangrijke kenmerken zijn onder meer centrale dataopslag, krachtige zoekfuncties, versiebeheer, metadata, sjablonen, elektronische handtekeningen en een audit trail. Ze bevorderen samenwerking via rollen- en toegangsbeheer, commentaar en meldingen, en bieden integraties met instrumenten, LIMS, SDMS en analyse-platforms. ELNsystemen kunnen on-premises, cloudgebaseerd of hybride ingezet worden en ondersteunen verschillende dataformaten en bijlagen.

In gereguleerde omgevingen is naleving essentieel. ELNsystemen moeten vaak voldoen aan regelgeving zoals FDA 21 CFR Part 11 en EU GMP, en principes van data-integriteit (ALCOA+). Een audit trail documenteert wie wat wanneer heeft gewijzigd en elektronische handtekeningen kunnen authenticatie- en goedkeuringsprocessen ondersteunen.

Toepassingsgebieden omvatten farmaceutische en biotechnologische bedrijven, onderzoeksinstellingen en academische labs. De systemen worden vaak geïntegreerd met LIMS, instrumentinterfaces en labinformatiesystemen, wat de traceerbaarheid en herhaalbaarheid vergroot.

Voordelen zijn onder meer betere traceerbaarheid, efficiëntere dataflow, veilige opslag en verbeterde samenwerking en compliance. Uitdagingen bestaan uit initiële kosten, migratie van papieren bestanden, softwarevalidering, gebruikersadoptie en data migratie.

Bekende aanbieders zijn onder andere Benchling, LabArchives, Dotmatics en BIOVIA/Accelrys, maar de markt bevat diverse vendor-varianten met verschillende licentiemodellen en implementatieopties.