Canonvorming

Canonvorming is het proces waarbij een verzameling werken, ideeën of figuren wordt bestempeld als behorend tot een canon binnen een bepaald veld, zoals literatuur, religie, kunst of media. Een canon fungeert als referentiekader voor wat als representatief en blijvend wordt beschouwd.

Het canonvormingsproces verloopt via verschillende actoren en mechanismen. Gatekeepers zoals academische kringen, uitgeverijen, musea, bibliotheken en onderwijsinstellingen spelen een rol bij selectie en codificatie: canonieke werken worden opgenomen in lespakketten, bloemlezingen en curricula, en in publieke collecties. Criteria variëren per veld, maar veelgebruikte maatstaven zijn kwaliteit, invloed, representativiteit en historische betekenis. Canonvorming is dynamisch: canons veranderen door nieuw onderzoek, theorieën, vertaal- en behoudpraktijken en maatschappelijke veranderingen. Digitalisering en internationale uitwisseling maken het mogelijk om bredere of nieuw samengestelde canons te vormen die meerdere tradities en stemmen opnemen.

Controverses en ontwikkelingen: canonvorming staat onder invloed van macht en representatie. Debatten over wie telt en welke stemmen overheersen, leiden tot pogingen om canons te dekoloniseren, diversifiëren en te herzien. In veel velden bestaan nu meerdere kanonische lijsten of transnationale canons die lokale tradities combineren. Publieke betrokkenheid via onderwijs, media en digitale platforms beïnvloedt eveneens welke werken als canon gelden.

Het begrip canonvorming is relevant voor cultureel erfgoed, onderwijs en onderzoek. Het helpt bij selectie en interpretatie, maar vereist voortdurende reflectie op macht, representatie en veranderende normen.