Besturingssysteem

Een besturingssysteem (BS) is software die hardwarebronnen beheert en basisdiensten levert aan computerprogramma's. Het fungeert als tussenlaag tussen applicaties en hardware, en coördineert taken zoals processenplanning, geheugenbeheer, invoer/uitvoer en het bestandssysteem. Zo zorgt het BS voor stabiliteit, efficiëntie en beveiliging in een computersysteem.

Er bestaan verschillende typen besturingssystemen, gericht op verschillende omgevingen: desktop- en serveromgevingen, embedded systemen en mobiele platforms. Historisch gezien ontstonden Unix-gebaseerde systemen, DOS en later grafische systemen; tegenwoordig domineren Windows, macOS, Linux en BSD-varianten, met Android en iOS als belangrijke mobiele platforms.

Belangrijke onderdelen zijn de kernel, de systeem- en bibliotheekfuncties, drivers voor hardware, en de brug tussen de gebruikersinterface en de hardware (shell of grafische gebruikersinterface). Kernfuncties omvatten procesbeheer, geheugenbeheer, apparaat- en I/O-besturing, bestandssystemen en beveiligingsmechanismen zoals toegangscontrole. Interprocess communicatie en timingmechanismen maken parallelle verwerking mogelijk.

Wat architectuur betreft onderscheiden OS'en zich door de structuur van de kernel: monolithische kernels (zoals veel Linux- en Windows-versies), microkernen (bijv. MINIX en sommige QNX-varianten) of hybride ontwerpen zoals XNU in macOS en iOS. Daarnaast spelen real-time, embedded en virtuele omgevingen een rol, met virtualisatie en containerisatie als belangrijke technologieën voor moderne IT-infrastructuren.

Besturingssystemen kunnen onder licenties vallen variërend van open-source tot propriëtair. Open-source projecten zoals Linux en BSD bevorderen aanpasbaarheid en samenwerking, terwijl commerciële systemen zoals Windows en macOS doorgaans meer gecontroleerde distributie en ondersteuning bieden. Containerisatie en virtualisatie zijn vandaag gangbaar om isolatie en efficiëntie te verbeteren.