Beoordelingsmethoden

Beoordelingsmethoden zijn gestructureerde procedures om de prestaties, kennis, vaardigheden of attitudes van een persoon te evalueren. In onderwijs en professionele contexten dienen ze om leerresultaten te controleren, prestaties te verantwoorden en feedback mogelijk te maken. Beoordelingen kunnen zowel formatief als summatief zijn. Formatieve beoordelingsmethoden richten zich op feedback gedurende het leerproces en hebben als doel verbetering; voorbeelden zijn korte quizzes, formatieve feedback, diagnostische toetsen en begeleidende beoordelingsgesprekken. Summatieve methoden leveren een eindscore of besluit op, zoals een eindtoets, examen, opdracht of portfolio-evaluatie.

Een tweede onderscheid is tussen normatieve en criterium-refererende methoden. Normatieve methoden vergelijken prestaties met die van een referentengroep; criterium-refererende methoden toetsen of het gewenste niveau is behaald aan de hand van vooraf vastgestelde criteria. Daarnaast onderscheiden we kwantitatieve instrumenten, die resulteren in cijfers of scores, en kwalitatieve instrumenten, die kenmerken en oordeel in woorden geven, vaak met behulp van rubrics.

Veelgebruikte beoordelingsinstrumenten zijn toetsen (meerkeuze, korte antwoorden, essays), practica, (portfolio)opdrachten, simulaties, observaties en zelf- of peers assessment. Rubrics geven duidelijke criteria en kwaliteitsniveaus; zij vergroten transparantie en betrouwbaarheid van de beoordeling. Betrouwbaarheid en validiteit zijn kernkwaliteitseisen: beoordeling moet herhaalde metingen stabiele resultaten opleveren en aansluiten bij wat bedoeld wordt te meten. Verder spelen standaardisatie, bias, toegankelijkheid en privacy een rol.

In de praktijk combineren beoordelingsmethoden vaak meerdere instrumenten om een compleet beeld te krijgen van de leerresultaten en om gerichte feedback mogelijk te maken.