Asnelheid

Asnelheid is een term die in de Nederlandse vakliteratuur wordt gebruikt voor de snelheid langs een specifieke as. In de context van kinematiek verwijst het naar de component van de snelheid die in de richting van een vooraf bepaalde as ligt. Als een voorwerp een snelheidsvector v heeft en de gekozen as wordt weergegeven door een eenheidsvector â, dan is de scalair langs die as v_parallel = v · â en de bijbehorende axiale component als vector v_axis = (v · â) â.

De asnelheid is dus een projectie van de volledige snelheid op een referentieas. Daardoor kan een beweging die in meerdere richtingen plaatsvindt worden ontleed in een langs-as en een loodrecht daarop staande component. In wiskundige termen is de snelheid langs de as de scalar v_parallel = v · â, waarbij de magnitude van de asnelheid |v_parallel| de snelheid langs die as weergeeft.

Het begrip moet onderscheiden worden van hoeksnelheid (angular velocity), ook wel hoeknelheid genoemd, die de verandering van de oriëntatie rond een as beschrijft. De lineaire snelheid langs een as is gerelateerd aan roterende beweging wanneer er een straal r is zodat v = ω r, maar deze relatie geldt alleen voor circulaire bewegingen en niet als zodanig voor algemene asnelheid.

Toepassingen van asnelheid komen voor in mechanisch ontwerp, robotica en bewegingsanalyse, waar het nodig is om beweging te beschrijven langs een lineaire gids, asrails of een willekeurig referentieas. Voorbeelden zijn transportbanden, aandrijvingen met geleiders en robotarmontwikkeling, waar de beweging langs een vast pad of as kritisch is voor controle en tolerantie.

Voorbeeld: een wagen die met 2 m/s langs een rechtdoelige as beweegt heeft een asnelheid van 2 m/s in die richting; als de snelheid vectoriële componenten heeft, blijft de asnelheid de langs-as component van die snelheid.