ontleed

Ontleed is de voltooide deelwoordsvorm van het werkwoord ontleden in het Nederlands. Het betekent letterlijk het uit elkaar halen en analyseren van een zins- of tekstonderdeel. In de linguïstiek en taalonderwijs wordt ontleed gebruikt om aan te geven dat een zin syntactisch is geanalyseerd: men bepaalt de zinsdelen (onderwerp, werkwoord, object), de woordsoorten en de relaties daartussen. Het resultaat van zo’n analyse wordt de ontleding genoemd.

In onderwijscontext wordt vaak stap voor stap ontleed. Bijvoorbeeld bij de zin “De kat zit op de mat.” De ontleding identificeert “De kat” als onderwerp (een nominale woordgroep), “zit” als hoofdwerkwoord, en “op de mat” als een bepaling van plaats (een voorwerpelijke frase). Zo’n oefening helpt leerlingen thema’s als zinsstructuur, grammatica en zinstype te begrijpen.

In de computational linguistics en natuurlijke taalverwerking verwijst ontleding naar het syntactisch analyseren van tekst, ook wel parsing genoemd. Hierbij kunnen verschillende benaderingen worden toegepast, zoals constituente ontleding (opdeling in zinsdelen) of afhankelijkheidsontleding (relatie tussen woorden). Ontleding vormt vaak een basisstap voor verdere analyse, zoals semantische interpretatie of machinevertaling.

Zie ook: grammatica, syntaxis, parsing, natuurlijke taalverwerking, zinsontleding.

---