Afgemeten

Afgemeten is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord en het voltooid deelwoord van afmeten. Letterlijk betekent het 'precies gemeten' of 'tot op maat bepaald'. Het wordt gebruikt voor zaken die met zorg gemeten of vastgesteld zijn, zoals afmetingen, volumes of gewichten. Zo spreken we van afgemeten afmetingen of een afgemeten hoeveelheid.

In figuurlijke zin verwijst afgemeten naar een beheerste, terughoudende of weloverwogen aanpak. Een afgemeten toon of uitvoering impliceert dat iets met mate en zonder overdrijving gebeurt. Voorbeelden zijn afgemeten woordkeuze, een afgemeten houding of een afgemeten uitvoering van een handeling; vaak benadrukt het precisie, neutraliteit of gezagsafstand. De term kan positief klinken (efficiënt, professioneel) maar ook negatief, wanneer iemand als kil, zonder hartelijkheid, wordt ervaren.

Grammaticaal dient afgemeten als bijvoeglijk naamwoord dat zowel attributief als predicaat kan worden gebruikt. Voorbeelden: “de afgemeten afmetingen,” “een afgemeten gebaar,” “zijn afgemeten houding.” Het woord sluit aan bij andere termen die nauwkeurigheid of matiging aangeven, zoals nauwkeurig, gemeten en gereserveerd.

Etymologie: afgemeten komt van afmeten, met de voorvoeging af- die vaak afstand, beëindiging of separatie aanduidt. Het samengestelde beeld van meten en maatvastheid vormt de kern van beide literaire en praktische betekenissen.

Zie ook: meten, meting, gemeten, gematigd.