waaromtechniek

Waaromtechniek is een conceptueel kader dat zich richt op de redenen waarom technologie wordt ontwikkeld, ingezet en gewaardeerd. De term combineert het Nederlandse woord waarom met techniek en verwijst naar het onderzoeken van doeleinden, waarden en maatschappelijke context achter technologische keuzes. In deze benadering gaat het minder om wat een technologie kan, en juist meer om waarom zij bestaat, voor wie zij dienstdoet en onder welke omstandigheden.

Het ligt op het snijvlak van filosofie van technologie, sociologie van technologie en ontwerppraktijk. Daartoe sluit het aan bij vragen over verantwoord innoveren, de betekenis van technologische verschuivingen in de samenleving en de rol van menselijk handelen bij technologische besluitvorming. Als onderzoeks- en denkkader bevordert waaromtechniek een kritische reflectie op doelen, belangen en gevolgen van technologie.

Methoden die bij waaromtechniek vaak worden ingezet, omvatten scenarioanalyse, stakeholderdialogen, ethische en maatschappelijke impactbeoordelingen, en waarde-gevoelige benaderingen in ontwerp en beleid. Het doel is om technologische keuzes te evalueren aan de hand van hun expliciete en impliciete doeleinden, de betrokkenen die beïnvloed worden, en de potentiële onbedoelde effecten, met aandacht voor duurzaamheid, toegankelijkheid en rechtvaardigheid.

Toepassingsgebieden zijn onder meer beleidsvorming, onderwijs, onderzoeksprojecten en ontwerppraktijken waarin expliciet wordt nagegaan waarom bepaalde technologische oplossingen worden nagestreefd. Kritiekpunten betreffen onder meer subjectiviteit, normatieve bias en de spanning tussen wat wenselijk is en wat praktisch realiseerbaar. Zie ook filosofie van technologie, verantwoordelijke innovatie en waarde-gevoelig ontwerp.