waarnemingswaarde

Waarnemingswaarde is een term uit de meet- en datawetenschap die verwijst naar de waarde die daadwerkelijk geregistreerd is bij een waarneming of meting. Deze waarde wordt vastgesteld door het gebruikte instrument of de waarnemer op een bepaald tijdstip en locatie. In tegenstelling tot de ware of werkelijke waarde van het onderzochte verschijnsel, kan de waarnemingswaarde door meetfouten, instrumentprecisie, kalibratie of omgevingsfactoren afwijken.

In statistische analyse wordt vaak onderscheid gemaakt tussen de waarnemingswaarde en de werkelijke waarde, en tussen de waargenomen waarde, de verwachte waarde en de geschatte waarde. De waarnemingswaarde levert de inputdata voor modellen en conclusies. Omdat meetfouten onvermijdelijk zijn, geeft men doorgaans een onzekerheidsniveau of foutmarge aan en worden waar mogelijk meerdere metingen gedaan om een betrouwbaardere schatting te verkrijgen.

Toepassingsgebieden zijn onder meer meteorologie, milieumonitoring, gezondheidszorg en kwaliteitscontrole. Voorbeelden: de waarnemingswaarde van de temperatuur op een bepaalde hoogte, de concentratie van een stof in water, of de snelheid van een voertuig gemeten met een sensor.

Een zorgvuldige omgang met de waarnemingswaarde vereist registratie van datum en tijd, meeteenheid en meetcondities, evenals validatie van meetapparatuur. Zo kan de data worden geëxtrapoleerd of geanalyseerd met erkenning van onzekerheid en mogelijke bias.