voorbeeldigheid

Voorbeeldigheid is de eigenschap van iemand of iets die als model kan dienen voor navolging. Het gaat om de mate waarin gedrag, daden of praktijken als een geschikt voorbeeld fungeren voor anderen en als referentiepunt dienen om hetzelfde te doen of na te volgen. In morele en sociale contexten wordt voorbeeldig handelen vaak gekoppeld aan een voorbeeldfunctie; het handelen draagt bij aan normen en waarden die als ideaal of richtinggevend worden gezien.

Etymologisch is het woord opgebouwd uit voorbeeld, het model of referentiepunt, en het suffix -igheid dat een kwalitieit of toestand aanduidt. Het concept ligt in het verlengde van exemplariteit; in het Engels wordt vaak gesproken van exemplarity of being exemplary.

In de praktijk komt voorbeeldigheid voor in diverse domeinen: opvoeding en onderwijs (leraren en ouders die als positieve voorbeelden dienen), leiderschap en politiek (figuren die integriteit, transparantie of zorg tonen), en media of publieke cultuur (personen die normen inspireren en positief voorbeeldgedrag stimuleren). Een voorbeeldfunctie kan zowel bedoeld zijn als natuurlijk voorkomend; kritiekpunten richten zich soms op een onevenredige nadruk op voorbeeldigheid ten koste van aandacht voor structurele oorzaken of op performatieve vergeldingsdrang.

Zie ook: voorbeeld, exemplariteit.