vlakgewricht

Een vlakgewricht, of articulatio plana, is een type synoviaal gewricht waarin de twee botoppervlakken plooi- of vlak tegen elkaar aan liggen. De bewegingen die mogelijk zijn, zijn voornamelijk glijdend (translatie) langs het vlak van de oppervlakken en zijn beperkt in omvang.

Anatomie en bewegingskarakteristiek: De articulerende oppervlakken zijn vlak of licht gebogen, waardoor botten langs elkaar kunnen schuiven. Het gewricht is omgeven door een gewrichtskapsel en is meestal voorzien van ligamenten die stabiliteit geven. Doordat de oppervlakken vlak zijn, vindt de beweging vooral plaats als een glijbeweging in meerdere richtingen langs het vlak, met een geringe totale bewegingsamplitude.

Voorbeelden: Voorbeelden van vlakgewrichten zijn onder andere de intercarpale gewrichten tussen de carpal botten in de pols en de intertarsale gewrichten tussen de tarsale botten in de enkel en voet. Ook de facetgewrichten tussen de gewrichtsvlakken van aangrenzende wervels (zygapophysiale gewrichten) behoren tot de vlakgewrichten. Verder zijn er vlakke verbindingen tussen ribkoppen en wervellichamen (costovertebrale) en tussen ribben en transversale processen (costotransversale) die glijbewegingen mogelijk maken tijdens ademhaling.

Functionele en klinische aspecten: Door hun vlakke aard bieden deze gewrichten stabiliteit en gecontroleerde glijbewegingen, terwijl grote rotaties meestal beperkt blijven. Degeneratieve veranderingen zoals artrose in vlakgewrichten kunnen pijn en beperkte mobiliteit veroorzaken, bijvoorbeeld bij facetgewrichtslijden of bij oudere letsels van carpal- of tarsalgewrichten.

Zie ook: synovia, synoviaal gewricht, gewrichten in het axiale skelet.