vergelijkingsmethoden

Vergelijkingsmethoden zijn technieken om twee of meer objecten, alternatieven of processen te evalueren en op basis van gedefinieerde criteria met elkaar te vergelijken. Ze worden toegepast in onderzoek, productontwikkeling, leveranciersselectie en beleidsanalyse, en helpen bij besluitvorming waar meerdere factoren meetellen.

Er bestaan verschillende benaderingen van vergelijkingen. Statistische vergelijkingsmethoden toetsen verschillen tussen groepen op basis van data en kunnen parametische of non-parametische tests omvatten (bijv. t-toets, ANOVA, chi-kwadraat, Mann-Whitney, Kruskal-Wallis). Een andere groep is multi-criteria besluitvorming (MCDA), waarbij diverse criteria worden gewogen en samengevat in een samengestelde score.

Procedureel volgen deze methoden doorgaans stappen zoals het definiëren van criteria, het verzamelen of genereren van data, normalisatie of schaaltoekenning, toewijzing van gewichten waar nodig, en het berekenen van scores of ranglijsten. Resultaten kunnen worden weergegeven als rangorde, score of compromisberekening.

Bekende MCDA-methoden zijn Analytische Hiërarchie Proces (AHP), TOPSIS, PROMETHEE en ELECTRE. Ze verschillen in hoe ze criteria wegen, aggregatie en besluitvormingslogica toepassen. In de statistische hoek zijn veelgebruikte methoden t-toets, ANOVA, chi-kwadraat en hun niet-parametrische tegenhangers.

Toepassingsgebieden variëren van productevaluatie en kwaliteitszorg tot aanbestedingen en risicobeoordeling. De methoden leveren objectieve vergelijkingen op basis van data, maar kunnen worden beïnvloed door subjectieve gewichten, data-kwaliteit en de selectie van criteria.

Zie ook: Analytische Hiërarchie Proces (AHP), TOPSIS, PROMETHEE, ELECTRE, MCDA, statistische tests.