underestimering

Underestimering, ook wel onderestimatie, is het verschijnsel waarbij de benodigde tijd, kosten of inspanningen voor een project of taak systematisch lager worden ingeschat dan uiteindelijk nodig blijkt. Het treft zowel publieke als private sectoren en komt veel voor in bouw- en infrastructuurprojecten, IT- en softwareontwikkeling, productontwerp en onderzoek.

Oorzaken zijn onder meer optimismebias en de planningfallacy (de neiging om tijds- en kostenschattingen te optimistisch te maken). Andere factoren zijn beperkte of onvolledige gegevens, onbekende risico’s, organisatorische prikkels om het project snel te laten beginnen, en gebrek aan informatie over vergelijkbare projecten. In sommige gevallen spelen ook strategische misrepresentatie en belangenconflicten een rol, zodat schattingen worden aangepast om goedkeuring of financiering te verkrijgen.

Gevolgen zijn kostenoverschrijdingen, vertragingen, lagere baten of opbrengsten, en potentiële reputatieschade voor betrokken partijen. Daarnaast kan optimisme leiden tot onderbesteding in andere noodzakelijke domeinen wanneer het project uiteindelijk meer vraagt dan gepland.

Mitigerende maatregelen zijn onder meer referentiegroepvoorspelling (reference class forecasting), waarbij toekomstige uitkomsten afgeleid worden uit de prestaties van vergelijkbare projecten. Ook kunnen contingenties in budget en planning, onafhankelijke peer reviews, en strengere governance- en incentiveconstructies helpen. Het verbeteren van gegevenskwaliteit, vroegtijdige risico-identificatie en transparante communicatie dragen bij aan realistischere schattingen.

Zie ook: planningfout, optimismebias, kostenoverschrijding, projectmanagement. Reference class forecasting werd gepopulariseerd door Bent Flyvbjerg en collega’s.