tweewoordconstructie

Tweewoordconstructie is een term uit de Nederlandse taalkunde die verwijst naar een syntactische eenheid die uit precies twee opeenvolgende woorden bestaat en als één unit fungeert in de zin. De twee woorden dragen samen een betekenis die soms idiomatisch of semi-vaste karakter heeft; de volgorde is doorgaans vast en de eenheid kan vaak niet zonder meer worden losgemaakt zonder betekenisverandering.

Kenmerken van tweewoordconstructies zijn onder meer dat ze vaak functioneren als een vaste uitdrukking of als een sterke collocatie. Ze kunnen verschillende woordsoorten omvatten, zoals bijwoord + bijvoeglijk naamwoord (bijv. heel goed), werkwoord + apart particle (bijv. zitten vast) of determinator + zelfstandig naamwoord (bijv. het volk). Daarnaast kunnen ze een specifieke zinsfunctie hebben, bijvoorbeeld als intensiverende uitdrukking, als markering in de discours, of als een onderdeel van een predicaat.

In de syntaxis vormen tweewoordconstructies doorgaans eenheid binnen grotere syntactische structuren. Ze wijken vaak af van vrije combinaties doordat de betekenis en de syntactische rol van de twee woorden samen een aparte eenheid vormen. Soms kunnen tweewoorduitdrukkingen de plaats innemen van een enkelvoudige term of elideeren tot een andere vorm, afhankelijk van context en grammaticale regels.

Het bestuderen van tweewoordconstructies is relevant voor begrip van meertalige uitdrukkingen, collocaties en meervoudige woorduitdrukkingen in het Nederlands. Ze spelen een rol in taalverwerving, taalnut en informele taalgebruik, en worden onderzocht binnen corpuslinguïstiek en lexicologie om patronen en variatie in dagelijkse taal te beschrijven.