toonzuiverheid

Toonzuiverheid is een muzikale term die de zuiverheid of nauwkeurigheid van een toon of toonhoogte beschrijft. In de praktijk verwijst het naar hoe precies een uitgevoerde noot overeenkomt met een referentietoon, of naar de perceptie van de zuiverheid van intervallen en akkoorden.

De toonzuiverheid wordt beïnvloed door verschillende factoren. De techniek van de uitvoerder, de afstelling van een instrument en het gebruikte tunings- of temperatuursysteem bepalen in grote mate hoe dicht een toon bij de gewenste hoogte ligt. In muziekwetenschap wordt toonzuiverheid vaak gemeten in centen ten opzichte van een referentiepunt. Daarnaast speelt het timbre van instrumenten en de akoestiek van de ruimte een rol bij de waargenomen zuiverheid.

Historisch en stilistisch belang: in vroege westerse muziek werd vaak gestreefd naar zuivere intervallen via just intonation, wat per toonsoort hoge toonzuiverheid kon opleveren maar modulatie bemoeilijkte. Moderne westerse muziek gebruikt veelal gelijkmatige stemming (equal temperament), waardoor de toonzuiverheid per noot iets minder kan zijn maar modulatie tussen toonsoorten mogelijk blijft. In vocale muziek is toonzuiverheid bovendien sterk afhankelijk van ademtechniek, intonatiecontrole en luisterervaring.

Auditieve perceptie: kleine afwijkingen worden vaak als acceptabel beschouwd wanneer ze contextueel of muzikaal gerechtvaardigd zijn; de waargenomen zuiverheid ontstaat uit een combinatie van frequentieverhoudingen, overtones en luisterervaring. Zie ook intonatie, temperering en consonantie.

---