toerekenbare

Toerekenbare is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat betekent dat iets aan iemand kan worden toegeschreven of toegerekend. Het begrip wordt vooral in juridische, maar ook in ethische en filosofische contexten gebruikt. De term is afgeleid van het werkwoord toerekenen (toevertekenen, imputation) met het suffix -baar, waarmee wordt aangegeven dat iets imputeerbaar of toekenbaar is aan een persoon.

In het strafrecht vormt toerekenbaarheid een kerncriterium voor aansprakelijkheid. Een feit is toerekenbaar indien het aan de dader kan worden toegeschreven op basis van diens handelwijze, intentie en mentale toestand. Dit ligt aan de basis van strafbaarstelling en veroordeling. Als iemand door bijvoorbeeld een psychische stoornis, ernstige verslaving of dwang geen aanmerkelijke controle of begrip van de gevolgen heeft, kan een handeling als niet toerekenbaar of slechts gedeeltelijk toerekenbaar worden beschouwd. In dergelijke gevallen spreekt men ook wel van de afweging van toerekeningsvatbaarheid.

Naast het strafrecht wordt toerekenbaarheid ook gebruikt in het civiele recht en bij administratieve aansprakelijkheid: als de schade voortkomt uit iemands handelen, kan de fout aan die persoon worden toegeschreven en kan aansprakelijkheid ontstaan. Het begrip onderscheidt zich van aansprakelijkheid (aansprakelijk) en schuld (schuld) en wordt vaak onderzocht in doctrinaire discussies over culpability en aansprakelijkheid.

Zie ook: toerekeningsvatbaarheid, schuld, aansprakelijkheid.