systeemwetenschap

Systeemwetenschap is een interdisciplinaire studie van complexe systemen, hun structuur, gedrag en interacties met de omgeving. Het zoekt naar principes die gemeenschappelijk zijn voor systemen in diverse domeinen, van biologie en ecologie tot engineering, economie en sociale wetenschappen. De benadering is holistisch: systemen worden bestudeerd als samenhangende eenheden waarvan eigenschappen ontstaan op het niveau van het geheel.

Historisch gezien heeft de systeemwetenschap wortels in General Systems Theory van Ludwig von Bertalanffy en in cybernetica van Norbert Wiener. In de literatuur van het bedrijfsleven en de informatiewetenschappen ontwikkelden zich benaderingen als systeemdynamica (Jay Forrester) en Soft Systems Methodology (Checkland). Tegenwoordig omvat het veld ook complexe systemen en netwerktheorie, agent-based modellering en multi-criteria besluitvorming.

Belangrijke concepten zijn onder andere open versus gesloten systemen, grenzen en omgeving, input en output, feedback (negatieve en positieve), emergentie, structuur en proces, netwerken, complexiteit, veerkracht en adaptief vermogen, en duurzaamheid. Methoden omvatten systeemmodellering en simulatie, systeemdynamica, agent-based modellering, netwerkanalyse, kwalitatieve benaderingen en participatieve methoden.

Toepassingen zijn breed: ontwerp en optimalisatie van organisaties en processen, infrastructuur, milieubeheer, gezondheidszorg, publieke administratie en informatie- en communicatie-technologieën. Het veld legt vaak de nadruk op integratie van verschillende perspectieven, systeemgrenzen en lange-termijngedrag, en op het ontwikkelen van modellen die handelingsruimte bieden voor beleid en bestuur. Systeemwetenschap streeft naar transfer van inzichten tussen domeinen en naar het verbeteren van begrip van complexe, veranderende samenlevingen.