stuurknuppel

Stuurknuppel is de Nederlandse term voor een stuurgreep of joystick die als primaire vliegbeheersing dient in veel vliegtuigen. Met de stuurknuppel kan de piloot de houding van het vliegtuig beïnvloeden door bewegingen in de as voor-achter (pitch) en links-rechts (roll). De input wordt via mechanische of elektronische verbindingen omgezet in commando’s voor de vleugel- en stabilisatoroppervlakken, vaak via een fly-by-wire-systeem.

Er bestaan verschillende uitvoeringen. In veel kleinere vliegtuigen en sportvliegtuigen bevindt de stuurknuppel zich centraal tussen de duimen en handpalmen van de piloot; in moderne commerciële ontwerpen wordt steeds vaker een zijstuurknuppel gebruikt, waarbij de knuppel aan de zijkant van het cockpitmeubilair zit en de input via computer gestuurd wordt. De zijstuurknuppel is kenmerkend voor toestellen met fly-by-wire, waar de mechanische koppeling minder aanwezig is en de computers de bewegingen naar de vleugelsnelheden vertalen. Naast de basale besturing bevat een stuurknuppel vaak extra bedieningselementen zoals een trek/drukknop voor PTT, een drukknop voor vuurcontrole in militaire vliegtuigen, en een zogenaamde dak- of بل hat-switch voor systeem- of zichtbediening.

Techniek en sensoren: oudere systemen gebruiken directe kalibreerde kleppen, kabels of hydraulische koppelingen, terwijl moderne toestellen meestal digitale sensoren (potentiometer of Hall-effect) en stuursystemen gebruiken die input naar de flight control computers sturen. Sommige trainings- en simulatiesystemen bieden kracht-feedback (force feedback) of simulatiedrukken om realistisch gevoel te geven.

Historisch gezien ontwikkelde de stuurknuppel zich van vroege mechanische stuursystemen naar moderne elektronisch aangestuurde besturing, met zowel centrale als zijvariant als gangbare referentie in de hedendaagse luchtvaart.