stralingsomgeving

Stralingsomgeving is de omgeving waarin straling aanwezig is en waarin mensen, objecten of processen blootgesteld kunnen worden. De term wordt gebruikt in stralingsbescherming, medische beeldvorming, de nucleaire industrie en milieuwetenschappen. De stralingsomgeving omvat zowel ioniserende straling, die energie kan overdragen en materiaal kan ioniseren, als niet-ioniserende straling, die minder direct ionisatie veroorzaakt maar wel biologische effecten kan hebben.

Ioniserende straling omvat onder meer alfa- en bèta-deeltjes, röntgenstraling en γ-straling, en neutronen. Niet-ioniserende straling omvat elektromagnetische straling zoals ultraviolet, zichtbaar licht, infrarood en radiogolven. Bronnen zijn zowel natuurlijk (kosmische straling, radon, radionucliden in bouwmaterialen) als menselijk (medische beeldvorming zoals röntgen en CT, industriële stralingsbronnen, kerninstallaties, onderzoek).

Meting en karakterisering van de stralingsomgeving gebeuren met dosimeters en detectoren. Belangrijke grootheden zijn de absorberende dosis (Gray, Gy) en de dosisoverschot of stralingswerkelijke dosis (Sievert, Sv) voor beschermingsdoeleinden; activiteit van radionucliden wordt uitgedrukt in Becquerel (Bq). Omgevingsstraling kan worden gegeven als dosis- of equivalente-dosisniveaus of als activiteit- en fluxwaarden (bijv. μSv/h, mSv/jaar).

Bescherming en regelgeving richten zich op ALARA-principe (as low as reasonably achievable). Beleidsmaatregelen omvatten afstand houden, tijdsbeperkingen, shielding en systematische monitoring van blootstelling, met grenswaarden die per land en volgens ICRP-normen worden vastgesteld. De stralingsomgeving varieert sterk per locatie, van klinische afdelingen tot kerncentrales en de natuurlijke buitenomgeving.