stimulansen

Stimulansen zijn een groep stoffen die het centrale zenuwstelsel stimuleren. Ze verhogen doorgaans de afgifte van en beperken de heropname van de neurotransmitters dopamine en noradrenaline (en in mindere mate serotonine), waardoor waakzaamheid, focus en energie toenemen. Ze kunnen ook eetlust onderdrukken en het gevoel van beloning versterken. De term omvat zowel voorgeschreven geneesmiddelen als illegale drugs, en sommige middelen worden in klinische settings gebruikt terwijl andere vooral recreatief worden toegepast.

Indeling en voorbeelden: Voor veel medische toepassingen worden stimulantia op recept gebruikt, zoals amfetaminen (dexamfetamine, lisdexamfetamine) en methylfenidaat, vaak voorgeschreven voor ADHD en narcolepsie. Modafinil en armodafinil worden soms ingezet voor narcolepsie of slaapstoornissen. Kleinere of mildere middelen zijn cafeïne en nicotine, terwijl illegale of zwaar gereguleerde stimulantia cocaïne en methamfetamine zijn.

Toepassingen en risico's: Medisch gebruik omvat ADHD, narcolepsie en soms obesitasbehandeling. Buiten medische context kan stimulantie leiden tot prikkelbaarheid, slaapstoornissen, verhoogde bloeddruk en hartslag, angst en mogelijk psychotische symptomen bij hoge doses. Langdurig misbruik kan leiden tot tolerantie, afhankelijkheid en verslechterde mentale of lichamelijke gezondheid. Misbruik is een belangrijk publiek gezondheidsrisico bij deze groep.

Regulering: De meeste farmaceutische stimulantia vallen onder strikte regelgeving en zijn op recept verkrijgbaar. Sommige stimulerende middelen zoals cafeïne en nicotine zijn wijdverspreid en legaal, maar brengen hun eigen gezondheidsrisico's met zich mee.