schrijftoontjes

Schrijftoontjes is een verzamelnaam voor diakritische tekens die boven, onder of boven een letter worden geplaatst. Deze tekens geven vaak uitspraak, klemtoon of betekenis aan en komen in veel talen voor. Ze helpen bij het onderscheiden van woorden die zonder teken gelijk zouden zijn of bij het verduidelijken van klankfiguren in leenwoorden.

Tot de veelvoorkomende schrijftoontjes behoren onder meer: acute accent (é) en grave accent (è) die klank of toon wijzigen, circumflex (ê) dat soms een historische smaakte of lengte aangeeft, en diaeresis of trema (ë, ï) die aangeeft dat twee klinkers apart uitgesproken moeten worden. Andere voorbeelden zijn cedilla (ç), tilde (ñ), caron/hacek (č), macron (ā) voor lange klinkers, en ring boven (å). Er zijn honderden varianten wereldwijd, afhankelijk van taal en orthografie.

In het Nederlands komen schrijftoontjes vooral voor in leenwoorden, persoonsnamen en soms in oudere of didactische teksten. Voorbeelden zijn Noël, naïef, coöperatie of façades. Hoewel het gebruik per woord kan verschillen, dienen de tekens doorgaans om de uitspraak of herkomst te verduidelijken en verwarring te voorkomen.

Technisch gezien worden schrijftoontjes in digitale tekst vaak opgeslagen als samengestelde tekens of als combinatie van basisletters met combining-tekens in Unicode. Tekstinvoer en schaling kunnen per taal en apparaat verschillen; veel toetsenborden bieden directe toetsen of invoegmethoden om diakritische tekens te typen. Normalisatieprocessen (zoals NFC en NFD) spelen een rol bij compatibiliteit en zoekfuncties in informatiesystemen.