coöperatie

Een coöperatie is een ondernemingsvorm die eigendom is van en wordt bestuurd door de personen of bedrijven die lid zijn. Leden sluiten zich aan om gezamenlijk economische, sociale of culturele doelen te realiseren en zo betere voorwaarden te verkrijgen voor goederen, diensten of afzet. Coöperaties opereren vaak volgens het principe van wederzijdse hulp en democratische besluitvorming: iedere lid heeft doorgaans één stem, ongeacht de omvang van zijn inbreng.

De winst of het surplus van een coöperatie wordt meestal teruggegeven aan de leden op basis van hun lidmaatschap of hun gebruik van de diensten, of geïnvesteerd in de coöperatie zelf. Hierdoor blijft de economische meerwaarde vaak in de gemeenschap.

Er bestaan verschillende typen coöperaties, zoals consumentencoöperaties (voor leden die goederen of diensten leveren onder gunstige voorwaarden), producentencoöperaties (leden bundelen productie en afzet), werknemerscoöperaties (werkers dragen gezamenlijk het bedrijf), landbouwcoöperaties en energicoöperaties. Ook financiële coöperaties, zoals bank- of kredietverenigingen, vormen een belangrijke tak. In Nederland is Rabobank een bekend voorbeeld van een bankcoöperatie.

Juridisch gezien zijn coöperaties meestal opgericht via statuten en ingeschreven bij de officiële handelsregisters. Leden dragen bij aan het kapitaal en hebben beperkt aansprakelijkheid volgens de statuten. De governance wordt doorgaans verzorgd door een door de leden gekozen raad van bestuur en een algemene vergadering.

Historisch ontstonden coöperaties in de 19e eeuw als antwoord op de behoeften van boeren en consumenten om marktmogelijkheden te verbeteren en risico's te verdelen. Vandaag de dag vormen coöperaties wereldwijd een belangrijke vorm van sociaal-ethische bedrijfsvoering, met nadruk op gemeenschappelijk voordeel en lange termijn betrokkenheid van leden.