rolverwarring

Rolverwarring is een concept uit de sociale wetenschappen en psychotherapie dat verwijst naar een situatie waarin duidelijke grenzen tussen sociale rollen ontbreken of door elkaar lopen. Het betekent dat iemand moeite heeft met het onderscheiden van wat er van hem of haar verwacht wordt in verschillende rollen, zoals die van familielid, zorgverlener, leerkracht, werkgever of vriend. Dit leidt vaak tot onduidelijkheid over verantwoordelijkheden, bevoegdheden en passende gedragingen.

Kenmerken van rolverwarring zijn onder meer flirtende grenzen tussen rollen, overlap in taken en macht, verwarring over wie wat mag beslissen en een gebrek aan duidelijkheid in verwachtingen. Het kan gepaard gaan met gevoelens van schuld, verwarring, onzekerheid en spanningen in relaties. Rolverwarring is geen formele diagnose zoals een psychiatrische stoornis, maar een descriptieve term die vooral in contexten zoals gezin, zorg en werk wordt gebruikt.

Oorzaken zijn onder meer onduidelijke of omulaagde grenzen in relaties, cultuur- en familieopvattingen over neemtake en afhankelijkheid, levensgebeurtenissen die rollen doen verschuiven (zorg voor zieke familie, pensionering, veranderingen op het werk), en machtsverschillen die misverstanden over rollen mogelijk maken. Het kan voorkomen naast of in tegenstelling tot rolconflict (botsende vereisten uit verschillende rollen) en rolambiguïteit (onzekerheid over wat precies van iemand verwacht wordt).

Behandeling en aanpak richten zich op rolafbakening en communicatie: expliciete afspraken over verantwoordelijkheden, Grenzen stellen, familie- of teamgesprekken, en indien nodig psychotherapie of gezins- en organisatiegerichte interventies.