predikaatsgebruik

Predikaatsgebruik verwijst naar de wijze waarop het predikaat in zinnen functioneert. Het predikaat is het gedeelte van de zin dat iets over het onderwerp beweert: een handeling, een toestand of een relatie. In het Nederlands kan het predikaat op verschillende manieren worden gerealiseerd, meestal rond het hoofdwerkwoord, eventueel aangevuld met hulpwerkwoorden, zinsdelen die de handeling of toestand specificeren, en eventuele complementen.

Er zijn twee hoofdvormen: werkwoordelijk predikaat en naamwoordelijk predikaat. Het werkwoordelijk predikaat draait om het hoofwerkwoord en kan ook hulpwerkwoorden en objecten bevatten, zoals in De docent heeft het verslag geschreven. Het predikaat geeft dan de actie of gebeurtenis weer. Het naamwoordelijk predikaat gebruikt een koppelschakelwerkwoord (vaak zijn of blijven) en een predicatief deel, zoals een adjectief of een nominale groep. Voorbeelden zijn Het kind is moe en De rivier werd een held. Daarnaast kan een predicatief complement voorkomen, bijvoorbeeld Zij werkt als onderzoeker, waarbij als een prepositie met een predicatief NP optreedt.

Predicatieve elementen zijn onder te verdelen in predicatief adjectief en predicatief nominale uitdrukking. Een predicatief adjectief geeft een eigenschap van het onderwerp weer (bijv. Het weer is mooi). Een predicatief NP geeft een identificatie of naam aan het onderwerp (bijv. Hij is een kunstenaar). Het predikaat bepaalt daarmee niet alleen wat er gebeurt, maar ook welke eigenschap of identiteit aan het onderwerp wordt toegekend. In zinsontleding beïnvloedt predikaatsgebruik de woordvolgorde, congruentie en het soort complémenten dat vereist is.