portiekgebouw

A portiekgebouw is een type woongebouw dat vooral in de Nederlandse stedelijke woningbouw voorkomt. Het belangrijkste kenmerk is een portiek, een gemeenschappelijke entreehal op de begane grond die vanaf de straat direct toegankelijk is en vanaf waar de gangen of trappenhuizen naar de verdiepingen leiden. Vanuit de portiek openen de deuren doorgaans naar een gang of galerij waarin de deuren van de verschillende appartementen uitkomen.

In de meeste portiekgebouwen bevinden zich de appartementen achter de gangen op elke verdieping. De indeling kan variëren, maar gang- en trapportalen vormen de centrale as waaraan de woningen zijn ontsloten. Deze constructie biedt sociale ruimte en relatief compacte woningoplossingen in drukkere stadswijken. Vaak ligt het portiek aan een afgesloten binnenplaats of straatzijde en heeft de gevel een kenmerkende brickwork of subtiele ornamenten.

Historisch gezien ontstond deze bouwvorm in de late 19e tot vroege 20e eeuw als oplossing voor groeiende stedelijke woningnood en de behoefte aan betaalbare appartementen met een gemeenschappelijke entree. Portiekgebouwen werden in veel Nederlandse steden gebouwd, vaak met meerdere lagen en een stevige bakstenen gevel; de ontwerpen variëren van sobere arbeiderswoningen tot sieren­de architectonische stijlen zoals de Amsterdamse School.

Tegenwoordig blijven portiekgebouwen een herkenbaar onderdeel van het Nederlandse stedelijk erfgoed. Veel gebouwen worden gerenoveerd om leefbaarheid en toegankelijkheid te verbeteren, soms met moderniseringen zoals liften en gerenoveerde trappenhuizen, terwijl originele kenmerken zoveel mogelijk behouden blijven.