persoonlijkheidstype

Een persoonlijkheidstype is een kenmerkende en relatief stabiele combinatie van gedrags- en gemotiveerde kenmerken die iemands waarneming, emotie en handelen in verschillende situaties beïnvloeden. Het begrip wordt gebruikt om patronen in hoe mensen denken, voelen en zich gedragen te beschrijven en te vergelijken.

In de psychologie bestaan twee hoofdbenaderingen: type en trek. Type-benaderingen classificeren mensen in discrete categorieën. Een bekend voorbeeld is MBTI, dat vier dichotomieën combineert tot 16 mogelijke types. Trekbenaderingen beschrijven personen langs continue dimensies; het meest gebruikte systeem is het Big Five-model, ook wel bekend als Openheid, Zorgvuldigheid, Extraversie, Vriendelijkheid en Neuroticisme.

Hoewel MBTI populair is in trainingen en coaching, is er kritiek op de betrouwbaarheid, validiteit en het vermogen om veranderingen over tijd te volgen. Het Big Five-model wordt in dergelijk onderzoek als robuuster beschouwd omdat het meetbaar kwantificeert in vijf dimensies en stabiele trekpatronen beter kan beschrijven, maar het levert geen duidelijke 'types' op.

Andere benaderingen verwijzen naar temperamenten of persoonlijkheidsstijlen met historische achtergronden, terwijl moderne onderzoeken vaak met longitudinale data werken om stabiliteit en verandering te evalueren.

Toepassingen en aandachtspunten zijn onder meer communicatie, samenwerking, loopbaanbegeleiding en persoonlijke ontwikkeling. Interpretaties moeten voorzichtig en contextafhankelijk blijven; labels kunnen bias oproepen en een volledig beeld van iemands gedrag missen omdat situatie en leerproces meespelen.