overspanningsbescherming

Overspanningsbescherming is het geheel van maatregelen en apparatuur die elektronische en elektrotechnische systemen beschermt tegen plotselinge spanningspieken die hoger zijn dan de nominale netspanning. Oorzaken zijn blikseminslag, schakelfouten in het elektriciteitsnet en defecten in apparatuur. Het doel is schade aan componenten, uitval van systemen en veiligheidsrisico’s te voorkomen of te beperken door piekspanningen te begrenzen tot een aanvaardbaar niveau.

De belangrijkste technologieën in overspanningsbescherming zijn varistors (MOV’s), gasontladingsbuizen (GDT’s) en transiente spanningsbeveiligingsdiodes (TVS) of polymer-gebaseerde SPD’s. Vaak worden meerdere technologieën gecombineerd in één surge protection device (SPD). Een MOV verlaagt de spanning bij pieken; GDT’sgeleiden pas bij hogere spanningen en bieden grote energietransport; TVS-diodes reageren snel en beschermen tegen korte, krachtige pieken.

Tijdens normaal gebruik heeft een SPD een hoge impedantie en laat weinig strom door. Bij een piek geleidt het apparaat de overtollige energie af naar aarde of neutraal, waardoor de spanning op de aangesloten apparatuur binnen veilige grenzen blijft. In drie-fasige systemen beschermen SPDs doorgaans meerdere lijnen tegelijk; Type 1 is gericht op directe inslag of zware piek op de hoofdverdeler, Type 2 op het netdeel in verdeelborden en Type 3 vlak bij de apparatuur voor finale bescherming.

Normen en onderhoud: ontwerp en selectie volgen normen zoals IEC 61643-1 en IEC 61643-11 (surge protection devices) en aansluiting volgens IEC 60364/EN-normen. Let-through spanning Up en energielimieten bepalen de prestaties. SPDs dienen na een serieuze inslag te worden vervangen en periodiek te worden getest op werking en aardingskwaliteit.