opmaaktalen

Opmaaktalen, of markup talen, zijn talen die de inhoud van documenten markeren met tags of andere aanduidingen die structuur, semantiek of presentatie aangeven. Het doel is om inhoud onafhankelijk van de uiteindelijke weergave te beschrijven, zodat uiteenlopende systemen de informatie kunnen opmaken, valideren en weergeven.

Bekende voorbeelden zijn HTML (HyperText Markup Language), XML (eXtensible Markup Language) en SGML (Standard Generalized Markup Language). TeX en LaTeX zijn gespecialiseerde opmaaktalen voor hoogwaardige typografie, terwijl Markdown en reStructuredText lichtere markup vormen zijn die vaak als input voor documentprocessors dienen. Deze talen variëren in complexiteit en toepassingsgebied, van webpagina's tot technische documentatie en wetenschappelijke publicaties.

In opmaaktalen beschrijven tags of constructies de structuur van de tekst (koppen, alinea's, lijsten) en, soms, de betekenis van elementen (bijv. koptekst versus paragraaf). Presentatie kan vervolgens door een stylesheet of rendering-engine worden toegepast, bijvoorbeeld CSS voor uiterlijk of een LaTeX-processor voor typografie. Soms worden markup en stijl apart gehouden; in andere systemen zijn semantiek én presentatie samengebracht in de markering.

Validatie speelt een rol: DTD's, XML-schema's of RelaxNG-achtige grammaticaregels controleren of de mark-up aan de verwachtingen voldoet, wat interoperabiliteit en toegankelijkheid bevordert.

Historisch gezien ontstonden opmaaktalen uit SGML en werden ze door het web uiteindelijk dominant. Tegenwoordig worden opmaaktalen in verschillende disciplines gebruikt, van webontwikkeling tot publicatie en wetenschappelijke communicatie, vaak in combinatie met transformaties (bijv. XSLT) en query-technieken (zoals XPath).