onderlopen

Onderlopen is een Nederlands werkwoord dat meestal verwijst naar het proces waarbij materiaal onder een constructie wordt weggespoeld of weggesleten, waardoor de ondergrond onder die constructie verdwijnt of verzwakt. In de waterbouw en bodembescherming wordt onderlopen vooral gebruikt om te beschrijven hoe water of grond onder een dijk, talud, kade of brughoof kan verdwijnen, waardoor stabiliteit en draagkracht afnemen en een inzakking of doorbraak mogelijk wordt.

Een veel voorkomende context is het onderlopen van dijken en waterkeringen. Doordat stromend water de onderkant van de beschoeiing of het talud aantast, kan erosie ontstaan bij de toe- of onderkant van de dijk. Ook bij bruggen en andere infrastructurele werken kan onderlopen voorkomen, met risico op verzakkingen of schade aan de constructie. Uit voorzorg wordt uitvoeringstechnisch regelmatig rekening gehouden met mogelijke onderlopen in het ontwerp en bij onderhoud.

Oorzaken van onderlopen zijn onder meer forse waterstanden, sterke stroming of golfslag, erosie van de bodem, lekken in onderliggende lagen, en een gebrek aan adequate beschermingsmaatregelen. Preventie en bestrijding richten zich op het voorkomen van erosie en het afsluiten van de ondergrond tegen aantasting: inspecties van taluds en funderingen, plaatsing van beschermende materialen zoals keermuren, stenen of kunstmatige bekleding, en indien nodig versterkingswerken zoals damwanden, betonfunderingen of extra bekleding. Het begrip onderlopen is daarmee een belangrijk aandachtspunt in de veiligheid van waterkeringen en gerelateerde infrastructuur.