marktbeleid

Marktbeleid is het geheel van overheidsmaatregelen die de werking van markten beïnvloeden met als doel een efficiënte toewijzing van middelen, eerlijke concurrentie, consumentenzekerheid en leveringsstabiliteit. Het richt zich op hoe prijzen tot stand komen, welke partijen toegang hebben tot netwerken en voorzieningen, en hoe informatie en transparantie worden vergroot. Marktbeleid onderscheidt zich van zuiver industrieel beleid doordat het niet uitsluitend sectoren stimuleert, maar de werking van markten zelf stuurt.

Vermelde instrumenten omvatten mededingingswetgeving en handhaving door nationale of supranationale autoriteiten, fusie- en overnamecontrole, regulering van prijzen en toegangsrechten, licenties en exploitatieregels, sectorregulering in gereguleerde markten (zoals energie, telecommunicatie en vervoer), en publiekeneconomie zoals aanbestedingen, subsidies en in sommige gevallen staatsbezit. Daarnaast spelen consumentenbescherming en transparantie, waaronder verplicht informatieverstrekking, een centrale rol.

Op Europees niveau is mededingingsbeleid fundamenteel. De Europese Unie verbiedt kartelvorming en misbruik van marktmacht volgens de artikelen 101 en 102 VWEU, beoordeelt staatssteun en coördineert grensoverschrijdende marktregulering. Nationale markten functioneren vaak in samenhang met EU-regels en nationale mededingingsautoriteiten.

Toepassingsgebieden omvatten uiteenlopende sectoren zoals energie, gas en elektriciteit, transport, telecommunicatie, financiële markten en publieke dienstverlening. Marktontwerp en netwerken toegangsprijzen, universal service obligations en regulering van monopolistische of natuurlijke monopoliegebieden maken vaak deel uit van het marktbeleid.

Kritische discussies draaien om de balans tussen regulering en concurrentie, risicobeheersing tegen reguleringsoprunten, en de evaluatie van effectiviteit en kosten voor consumenten en bedrijven.