liposomalne

Liposomalne odnosi się do systemów dostarczania substancji czynnych opartych na liposomach, nanoskopowych pęcherzykach zbudowanych z dwuwarstwy lipidowej. Liposomy mogą kapsułować różne związki, chronić je przed degradacją i umożliwiać kontrolowane uwalnianie, co często prowadzi do zmienionych właściwości farmakokinetycznych i toksykologicznych leków.

Liposomy powstają z fosfolipidów i cholesterolu. Najczęściej stosowane metody ich wytwarzania obejmują techniki takie jak hydratacja cienkowarstwowa, wytwarzanie mikroemulsji i mikrofluidyka. Wielkość liposomów zwykle mieści się w zakresie od kilkudziesięciu do kilkuset nanometrów. Powierzchnia liposomów może być modyfikowana, na przykład poprzez PEGylację (dodanie polietylenuglikolu), która wydłuża czas krążenia we krwi i ogranicza rozpoznanie przez układ immunologiczny. Celowane liposomy mogą być dodatkowo wyposażone w ligandy umożliwiające kierowanie na określone komórki lub tkanki.

Zastosowania obejmują przede wszystkim medycynę. W terapii nowotworów liposomalne preparaty poprawiają biodostępność i ograniczają toksyczność niektórych leków cytostatycznych, takich jak liposomalna doksorubicyna (Doxil, Caelyx). Inne przykłady to liposomalna amphotericina B (Ambisome) stosowana w leczeniu grzybic oraz różne formuły liposomalne leków antybakteryjnych i przeciwpasożytniczych. Liposomy znalazły także zastosowania w kosmetyce i badaniach nad układem immunologicznym, gdzie mogą służyć do dostarczania substancji aktywnych lub wzmacniania odpowiedzi immunologicznej.

Korzyści obejmują zwiększoną stabilność substancji czynnej, lepszą biodostępność, potencjalnie zmniejszenie toksyczności oraz możliwość ukierunkowanego dostarczania. Jednak projekcja i produkcja liposomalnych formulacji są kosztowne i złożone technicznie, co wymaga rygorystycznej oceny jakości, standaryzacji parametrów charakterystyki (rozmiar, entrapment, zeta potencjał) oraz monitorowania stabilności podczas przechowywania.