kleurwisseling

Kleurwisseling is het vermogen om de kleur of het patroon van een lichaam te veranderen. Het fenomeen komt voor bij levende wezens en bij niet-biologische systemen, en kan verschillende oorzaken hebben, variërend van camouflage tot signaal of thermische/chemische reactie. In de biologie verwijst kleurwisseling vaak naar veranderingen in huid- of schelplaatstructuren, terwijl in materialen de verandering kan worden opgewekt door temperatuur, licht, pH of elektrische spanning.

Bij dieren gebeurt kleurwisseling vooral via gespecialiseerde cellen en structuren. Chromatophores zijn pigmentdellen die uit kunnen zetten of samentrekken, zodat meer of minder pigment zichtbaar is. Iridophores en leucophores veranderen het licht dat teruggekaatst wordt, waardoor kleuren door reflectie en interferentie ontstaan. Cephalopoden zoals inktvissen en octopussen kunnen zeer snel patroon en kleur veranderen, wat dient voor camouflage en communicatie. Kameleons raken bekend om hun geleidelijke schakeringen door combinatie van pigmentcellen en onderliggende licht-reflecterende lagen.

Kleurwisseling komt ook voor bij planten en chemische systemen. In de herfst verdunt en verwijdert planten chlorofyl, waardoor carotenoïden en anthocyanen zichtbaar worden. In chemische en fysische systemen kunnen stoffen van kleur veranderen door factoren als temperatuur (thermochromie), elektrische spanning (elektrochromie), of licht (fotochromie). Pijlers hiervan worden gebruikt in indicatoren en smart materials.

Toepassingen en functies variëren van camouflage, sociaal signaal en temperatuurregeling in de biologie totDisplay-technologie, sensoren en slimme coatings in de techniek.