klassensysteem

Een klassensysteem is een systeem voor sociale stratificatie waarin leden van een samenleving gelijke toegang tot economische middelen, macht en status ontlenen aan hun positie in de sociale structuur. Klassen worden doorgaans gebaseerd op factoren zoals inkomen, vermogen, beroep, opleiding en afkomst. Klassensystemen kunnen open of gesloten van aard zijn: bij gesloten systemen is sociale migratie beperkt (zoals in feodale of kastesystemen), terwijl in open systemen individuen kansen hebben om op basis van prestaties te klimmen.

Historisch gezien onderscheiden sociologen vaak klasse als economische ordening (Marx: bourgeoisie en proletariaat) en bij Weber: klasse, status en partijen als aparte dimensies. In moderne westerse samenlevingen is er sprake van een grotere differentiatie tussen upper, middle en lower class, met varianten zoals upper-middle en lower-middle. Instroom en mobiliteit worden beïnvloed door onderwijs, netwerken, redistributief beleid en economische conjunctuur. Mechanismen van reproductie omvatten erfenis, huwelijkskeuzes, geografische segregatie en verschillen in onderwijskwaliteit.

Meting van een klassensysteem gebeurt via indicatoren zoals inkomen, vermogen, beroepsniveau en onderwijsniveau. Kritische discussies richten zich op ongelijkheid en kansenongelijkheid, de legitimiteit van inherente ordening, en de effectiviteit van beleid (belastingen, sociale zekerheid, onderwijsbeleid) om mobiliteit te bevorderen.

Tenslotte kan de term verschillen in betekenis per land, afhankelijk van historisch en cultureel kader: in sommige contexten verwijst klasse meer naar economische positie; in andere naar combinatie van cultuur en bekwaamheid; in overige samenlevingen speelt afkomst een grotere rol in sociale hiërarchie.