kansenstructuren

Kansenstructuren verwijzen naar het geheel van gestructureerde mogelijkheden en beperkingen die mensen ervaren in hun leven. Ze bestaan uit economische, sociale, culturele en institutionele factoren die de toegang tot onderwijs, werk, gezondheid, huisvesting en politiek bepalen. Kansenstructuren zijn vaak verbonden aan kenmerken als sociaaleconomische achtergrond, etniciteit, gender en woonomgeving en veranderen in de loop der tijd door beleidsveranderingen en economische omstandigheden.

Belangrijke onderdelen zijn de arbeidsmarkt en economische omstandigheden, het onderwijssysteem en leertrajecten, de verzorgingsstaat en gezondheidszorg, de woningmarkt en buurtsamenleving, en netwerken, sociaal en cultureel kapitaal, evenals wetten en regelingen die uitsluiting of openingen mogelijk maken. Deze structuren werken vaak samen en kunnen complementair of contra-productief zijn voor iemands toekomstperspectief.

Deze structuren beïnvloeden levenslopen en mobiliteit: ze kunnen de reproductie van ongelijkheid in stand houden doordat kinderen met een rijkere bagage makkelijker hoger onderwijs volgen en betere banen vinden. Ook discriminatie en geografische segregatie spelen een rol in de mate waarin kansen daadwerkelijk benut kunnen worden.

Onderzoekers meten kansenstructuren met longitudinale data over onderwijsresultaten, arbeidsdeelname en gezinsachtergrond. Indicatoren zoals intergenerationele mobiliteit, toegang tot hoger onderwijs en wijkkenmerken geven inzicht in structurele ongelijkheid en de werking van kansen in de maatschappij.

Het concept dient als lens om beleid te richten op het verlagen van structurele belemmeringen. Voorbeelden zijn vroeg onderwijs en preventie, gelijke toegang tot kansen, anti-discriminatie, en beleid op het gebied van huisvesting en arbeidsmarkt om bredere sociale mobiliteit te bevorderen.