jodiumtoevoeging

Jodiumtoevoeging is een chemische reactie waarbij jodium (I2) wordt toegevoegd aan een onverzadigde verbinding, meestal een organische verbinding met een dubbele binding (alkenen) of een drievoudige binding (alkynen). De toevoeging van jodium levert vaak vicinale jodo-verbindingen op en speelt een belangrijke rol als tussenstap in de organische synthese.

Bij alkenen verloopt de toevoeging doorgaans via een iodoniumion- tussenstap. In apolaire solventen zonder nucleopen aanvallen het iodinium-ion en giet een halide- of watermolecuul de opening; de reactie verloopt meestal via anti-additie, waardoor de twee joodatomen aan tegenovergestelde zijden van de oorspronkelijke binding terechtkomen. In zuivere I2-omstandigheden zonder nucleofiel additieproduct ontstaat vaak een vicinale diiodide. In aanwezigheid van water kan halohydrinsvorming optreden, waarbij I en OH across de dubbele binding worden geplaatst met anti-stereochemie.

Bij alkynen kan jodiumtoevoeging leiden tot trans-1,2-diiodo-alkenen; bij verdere toevoeging van I2 kan tot tetra-iodide-achtige producten ontstaan onder geschikte omstandigheden. De regio- en stereoselectiviteit hangen af van substituenten op het alkeen of alkyne, het solvent en de aanwezigheid van nucleofielen of water.

Toepassingen en varianten: jodiumtoevoeging wordt gebruikt om joodatomen op een koolstofskelet te introduceren als uitgangspunt voor verdere transformities, zoals cross-couplings en eliminatiereacties. Het proces is nuttig bij het aanmaken van halogeen-substraten met specifieke stereochemie en bij de synthese van halohydrinen en diiodo-verbindingen. Veiligheidszorgen betreffen de reactiviteit en mogelijke toxiciteit van joodverbindingen en de exotherme karakter van de reactie.