hygroscopiciteit

Hygroscopiciteit is het vermogen van een stof om watermoleculen uit de omgevingslucht aan te trekken en vast te houden. Dit kan gebeuren door adsorptie aan het oppervlak en door absorptie in de bulk van het materiaal. De mate waarin een stof hygroscopisch is, hangt af van de temperatuur en de relatieve vochtigheid van de lucht en wordt vaak uitgedrukt als de evenwichtsvochtigheid (EMC) bij een bepaalde temperatuur en relatieve vochtigheid (RV).

Materialen worden onderverdeeld in niet-hygroscopisch, hygroscopisch en deliquescent. De mate van vochtopname wordt bepaald door factoren zoals chemische samenstelling (hydrofiele groepen, suiker- of zoutbindingen), porositeit en oppervlaktaandeel, en door de temperatuur. De vochtopname volgt vaak een sorptie-isotherm en kan omkeerbaar of deels irreversibel zijn. Deliquescente stoffen zijn extreem hygroscopisch: zij nemen zoveel vocht op dat ze onder bepaalde omstandigheden in oplossing gaan.

Praktisch gezien beïnvloedt hygroscopiciteit opslag, verpakking en verwerking. Bij voedsel, farmaceutische producten en bouwmaterialen kan vocht leiden tot klonteren, gewichtstoename, verlies van structuur, ontbinding of beschadiging van houdbaarheidsdata; bij metalen kan vocht corrosie veroorzaken. Om vochtige omgevingen tegen te gaan, worden droogmiddelen (desiccants) en vochtregelingen toegepast, en producten worden vaak in zuurstof- en vochtbarrières verpakt. Metingen worden uitgevoerd met gravimetrische of sorptie-isothermetische technieken (bijv. dynamische dampverhoging) om EMC te bepalen.