harmonieleer

Harmonieleer is een onderdeel van muziektheorie dat zich bezighoudt met harmonie: de samenklank van tonen, akkoorden en de functies daarvan binnen een tooncentrum. In de harmonieleer worden tonen georganiseerd in toonladders en akkoorden, meestal triaden en zevende akkoorden, en gekeken naar hoe deze klanken spanningen oproepen en oplossen.

De belangrijkste concepten zijn diatonische harmonie, akkoordfuncties en cadences. Akkoordfuncties beschrijven de rollen van akkoorden zoals toniek (toniek), subdominant en dominant binnen een progressie. Secundaire dominanten, chromatische verschuivingen en modulatie verrijken de harmonie en maken verbindingen tussen toonaorten mogelijk.

Historisch gezien ontwikkelde harmonieleer zich vanaf de Barok. Een systematisch vocabulaire ontstond in de 18e eeuw, met figuur en theorie die de functie van akkoorden centraal stelde, onder invloed van denkers als Rameau. In de klassieke en romantische periodes werd stemvoering, melodische voortzetting en complexere modulaties verder uitgewerkt. In de 20e eeuw werd de tonaliteit uitgedaagd door atonale en seriële theorieën, maar voor veel muziek blijft harmonieleer een bruikbare basis voor tonaliteit en veel populaire muziek.

Notatie en analyse gebeuren vaak met roman-numerale functies en regels voor stemvoering, en met cadences die richting geven aan een muziekstuk. Harmonieleer dient als gemeenschappelijke basis in muziekonderwijs en in compositie en analyse, terwijl niet-westerse of niet-tonale stijlen hun eigen theoretische kaders gebruiken.