gewogenscoremodellen

Gewogen scoremodellen zijn besluitvormingsinstrumenten die meerdere criteria samenbrengen in een enkele score. Door elk criterium een gewicht toe te kennen dat de relatieve belangrijkheid weerspiegelt, kunnen alternatieven met verschillende eigenschappen worden vergeleken en geprioriteerd. De uiteindelijke score ontstaat uit één of meer aggregatiemethoden, meestal na normalisatie van de criteria.

De meest voorkomende varianten zijn het gewogen som-model (weighted sum model, WSM) en het gewogen product-model (weighted product model, WPM). Bij WSM worden genormaliseerde scores vermenigvuldigd met hun gewichten en opgeteld; bij WPM worden scores vermenigvuldigd en vervolgens gewogen. In meer complexe besluitvorming worden ook methoden uit MCDA gebruikt, zoals AHP (Analytisch hiërarchieproces) om gewichten te bepalen via pairwise vergelijkingen, of TOPSIS en ELECTRE/PROMETHEE om alternatieven te rangschikken op basis van afstand tot een ideaalpunt of via outranking-relaties.

Procesmatig doorlopen toepassingen doorgaans deze stappen: definieer doel en criteria, bepaal gewichten (subjectief of via een methode zoals AHP), normaliseer scores zodat verschillende meeteenheden vergelijkbaar zijn, bereken de gewogen score en rangschik alternatieven; voer eventueel een gevoeligheidsanalyse uit om te zien hoe veranderingen in gewichten de uitkomst beïnvloeden.

Voordelen zijn transparantie, eenvoud en snelle uitvoering. Nadelen omvatten subjectieve weging, afhankelijkheid van de gekozen normalisatie en mogelijke redundantie tussen criteria. Correct gebruik vereist duidelijke afbakening van criteria en betrokken stakeholders.

Toepassingsgebieden omvatten inkoop en leveranciersselectie, projectprioritering, kredietbeoordeling, productontwikkeling en risicobeoordeling.