gesecreteerd

Gesecreteerd is het participium van het Nederlandse werkwoord secreteren en wordt in de biologie gebruikt om aan te geven dat een stof is uitgescheiden door cellen of klieren. Het verwijst naar moleculen die buiten de cel of naar een andere locatie in het organisme zijn vrijgekomen voor een functie.

Secreatie is het proces waarbij cellen producten maken en afscheiden. Dit gebeurt vaak via het endoplasmatisch reticulum en de Golgi-apparaat, waarbij secretieblaasjes de stoffen naar het celoppervlak brengen en vrijlaten door exocytose. Stukken van het secretieproces kunnen constitutief of gereguleerd zijn: constitutieve secretie vindt continu plaats, terwijl gereguleerde secretie wordt geactiveerd door specifieke stimuli.

Er zijn verschillende typen secretie afhankelijk van de plek waar de stof terechtkomt en de functie ervan. Exocriene secretie vinceert product naar buisjes of naar de buitenwereld, zoals speeksel of maagsappen. Endocriene secretie geeft stoffen af in het bloedbaanstelsel, bijvoorbeeld hormonen die op afstand werkzaam zijn. In immunologie kunnen secreties van antistoffen een rol spelen, zoals secretorische IgA in slijmvliezen.

Veel gesecreteerde moleculen bestrijden of regelen fysiologische processen. Voorbeelden zijn enzymen zoals amylase, wat secretie van de speekelsecretie ondersteunt; hormonen zoals insuline; slijmstoffen zoals mucinen; en neurotransmitters zoals dopamine die via secretie neuronale signalen overbrengen. Secretie kan worden gemeten in lichaamsvloeistoffen zoals bloed, speeksel, urine of luminale secreties, afhankelijk van de aard en locatie van de secretie.

In de wetenschappelijke context beschrijft gesecreteerd dus een stof die na secretie beschikbaar is voor werking of detectie buiten de secreterende cel.