effectiviteitsanalyse

Effectiviteitsanalyse is een systematische evaluatie van de werkelijke impact van een programma, interventie of beleidsmaatregel in realistische omstandigheden, met als doel vast te stellen in hoeverre de beoogde effecten optreden bij de doelgroep. Het richt zich op wat een interventie in de praktijk oplevert, onder rekening houdend met factoren zoals volgers, uitvoering en context.

Het gebied omvat diverse sectoren, waaronder de gezondheidszorg, onderwijs, arbeid en milieu. Effectiviteitsanalyses leveren informatie voor beleidsmakers, zorgorganisaties en financiers voor verantwoorde besluitvorming, aanbesteding en optimalisatie van middelen. Ze helpen ook bij de generaliseerbaarheid van resultaten uit gecontroleerde onderzoeken naar de praktijk.

Methoden en ontwerpen zijn meestal observationeel of quasi-experimenteel. Veelgebruikte ontwerpbenaderingen zijn difference-in-differences, interrupted time series, regression discontinuity en propensity score matching. Instrumentele variabelen kunnen verontreiniging door confounding verminderen. Data komen vaak uit administratieve databases, elektronische patiëntendossiers, cohort- of panelonderzoeken en enquêtes. Uitkomsten omvatten klinische eindpunten, procesindicatoren, patiëntgerapporteerde uitkomsten en economische criteria zoals kosten en kosten-effectiviteit (bijv. kosten per gewonnen kwaliteitsaanpassing of QALY).

Verhouding tot causale inferentie: vanwege gebrek aan randomisatie is causaliteit soms minder sterk aan te tonen dan in trials; triangulatie van meerdere ontwerpen en databronnen wordt vaak toegepast. Resultaten zijn gevoelig voor bias, confounding en datakwaliteit, en generaliseerbaarheid kan beperkt zijn door contextuele factoren. Effectiviteitsanalyse levert zo een realistische evaluatie van wat werkt in de praktijk.

---