eclipsachtige

Eclipsachtige is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat letterlijk “eclips-achtig” betekent: het beschrijft iets dat op een eclips lijkt, bijvoorbeeld vanwege verduistering, dimming of een buitengewoon donker beeld dat aan een verduistering doet denken. Het wordt in zowel wetenschappelijke als figuurlijke taal gebruikt en verwijst vaak naar verschijnselen die een eclips benaderen zonder zelf een echte eclips te zijn.

Etymologie: het woord is afgeleid van het zelfstandig naamwoord eclips (of eclipse) met het achtervoegsel -achtig, dat aanduidt dat iets glijdt naar de eigenschap van het basiswoord. In de astronomie wordt de term toegepast op verschijnselen die qua werking of uiterlijk doet vermoeden dat er een eclips plaatsvindt, maar die niet noodzakelijkerwijs een klassieke zonsverduistering of maansverduistering zijn.

Toepassingen in de astronomie en ruimtelijke verschijnselen: in de astronomie kan men spreken van een eclipsachtig fenomeen bij occultaties, waarbij een hemelobject een ander tijdelijk verduistert, of bij planetaire transits (een planeet die voor de zon langs beweegt) die een gedeeltelijke verduistering veroorzaken. Hoewel dit laatste vaak als eclipsachtig wordt beschreven, zijn niet alle gevallen echte eclipsen in technische zin.

Andere contexten: in meteorologie en atmosferische optiek kan zware bewolking, stof of aerosolen een zon of maan zo verduisteren dat het beeld eclipsachtig lijkt. Ook in literaire of journalistieke taal wordt eclipsachtig gebruikt om periodes van verduistering of verminderde zichtbaarheid te omschrijven.

Zie ook: Zonsverduistering, Maansverduistering, Transits en occultaties, Eclips.