dosisresponscurve

Een dosisresponscurve is een grafische representatie van de relatie tussen de dosis van een stof en de biologisch waarneembare respons die die stof teweegbrengt. In de farmacologie en toxicologie wordt hiermee inzicht verkregen in hoe sterk een stof werkt en bij welke dosering het maximale effect bereikt. Er worden twee hoofdtypen onderscheiden: een graded (hoekende) respons, die de respons bij een individu beschrijft, en een quantale (percentuele) respons, die aangeeft welk deel van een populatie bij een gegeven dosis een vooraf gedefinieerd effect vertoont.

De x-as van een dosisresponscurve toont doorgaans dosis of concentratie, vaak op een logaritmische schaal, terwijl de y-as de respons weergeeft, bijvoorbeeld procentueel maximale effect of het absolute responsniveau. Een typische curve is sigmoïdaal, met een begin bij lage respons, een geleidelijke stijging en een plateau bij hoge doseringen. Belangrijke parameters zijn onder meer de EC50 (de dosis die 50% van het maximale effect oplevert) en de Emax (het maximale haalbare effect). De helling van de curve wordt vaak beschreven met de Hill-coëfficiënt, die samenhangt met cooperativiteit en populatieheterogeniteit.

Wiskundig kan de curve worden beschreven met de Hill-vergelijking of een vierparameter-logistiek model. In quantale analyses worden ook probit- of logistieke modellen toegepast om de dosis-responscurves van groepen te vergelijken. Interpretatie van deze curves ondersteunt het beoordelen van potentie en werkzaamheid, het bepalen van doseringsregimes en risico-inschattingen. Beperkingen zijn onder meer biologische variabiliteit, desensitisatie en variatie in experimentele condities.