dopaminowa

Dopaminowa to przymiotnik używany w języku polskim do opisu zjawisk, struktur lub procesów związanych z dopaminą, neuroprzekaźnikiem należącym do katecholamin. W praktyce termin ten występuje przede wszystkim w zestawieniach takich jak szlak dopaminowy, transmisja dopaminowa czy receptory dopaminowe.

Dopamina to związek chemiczny powstający z tyrozyny w neuronach dopaminergicznych. W mózgu pełni funkcję przekazywania sygnałów między komórkami nerwowymi, a na obwodzie także w układzie współczulnym. W mózgu wyróżnia się cztery główne szlaki dopaminergiczne: nigrostriatalny, mesolimbiczny, mesocorticalny i tuberoinfundibularny. Transmisja dopaminowa obejmuje uwalnianie dopaminy, jej wiązanie z receptorami D1-like i D2-like oraz ponowny wychwyt zwrotny przez transporter dopaminy.

Rola dopaminowa obejmuje kontrolę ruchu, procesy motywacyjne i nagrodowe, uwalnianie endokrynne oraz funkcje poznawcze. Zaburzenia dopaminowe mogą prowadzić do choroby Parkinsona (związaną z utratą neuronów dopaminergicznych w istocie czarnej) oraz zaburzeń psychicznych, takich jak schizofrenia i uzależnienia.

W terapii stosuje się lewodopę, agoniści dopaminergiczni oraz inhibitory MAO-B i COMT, które modulują poziom dopaminy. Leki przeciwpsychotyczne zwykle działają jako antydopaminergiczne, blokując receptory D2. Jako obiekt badań dopaminowa sygnalizacja jest również dziedziną badań neurologii i psychiatrii.

Pod kątem językowym dopaminowa odnosi się do dopaminy i jej układu transmisji; w praktyce użycie form dopaminowy/dopaminogenny jest częstsze. Pojęcia powiązane to szlak dopaminowy, receptory dopaminowe, transmisja dopaminowa.